ΑΝΑΝΕΩΣΗ
του Κώστα Μπιλίρη
— Τι νέα; Καλά;
— Τα ίδια.
Γνωστή και συνηθισμένη στιχομυθία μεταξύ όλων των νεοελλήνων. Πολλές φορές το ρωτάμε, επειδή ίσως δεν έχουμε τι άλλο να πούμε. Κι άλλες φορές γιατί το μηρυκάζουμε. Ουσιαστικά όμως θέλουμε ν’ ακούσουμε κάτι που θα μας δημιουργήσει ενδιαφέροντα. Ή να νιώσουμε κά- ποια ευχαρίστηση. Θέλουμε κάποιο νέο, κάποια εξέλιξη, που ενδεχομένως θα παίξουν
ρόλο και στη δική μας τη ζωή. Άλλωστε αυτός τον οποί- ον συναντούμε και χαιρετούμε, είναι συνήθως ένας δικός μας άνθρωπος. Προσδοκούμε να μας πει κάτι νέο, που να μας βολεύει. Ευκαιρία
λοιπόν να μιλήσουμε περί νέου!
Το νέο στη ζωή μας είναι πολύ παλαιό. Αναζητήθηκε συνεχώς από τότε που ο άνθρωπος κεφαλαιοποιούσε, ή απέρριπτε
αυτά που είχε, προσπαθώντας ν’ αποκτήσει κάτι νεότερο. Με το νεότερο συνυπάρχει και το διαφορετικό. Το νεότερο, υπόσχεται
και το καλύτερο.
Ανάλογα νομίζω πράττει και η φύση. Προσπερνά,
ή χρησιμοποιεί το παλαιό και αναγεννά
το νέο.
Πάντα ήμασταν σε αναζήτηση νέων ευκαιριών, νέων ηγετών, νέων ιδεών, νέων αγώνων, νέων συνθηκών
και στόχων, νέων σκέψεων, νέων κινήσεων και συγκινήσεων. Πώς να μην
είμαστε, όταν τόσα έχουν διαψευσθεί, ή ατονήσει!
Όπως και πάντα βρισκόμασταν υπό την απειλή,
θα έλεγα και τη σκιά νέων όπλων,
νέων μέτρων, νέων πραγμάτων, νέας τάξης, που ευαγγελίζεται την αταξία.
Και πάντα έκαναν την εμφάνισή τους νέα ήθη, νέες ανάγκες, νέες αρρώστιες, νέα φάρμακα και νέες λογικές. Η αναζήτηση του νέου έρχεται και ως αναζήτηση
διεξόδου. Δεν είναι λίγες οι φορές που θέλουμε να εντυπωσιάσουμε, ή να δώσουμε ένα μήνυμα, προτάσσοντας στον τίτλο ενός καταστήματος, ενός έντυπου, ενός σωματείου,
ενός κόμματος τη λέξη «νέον». Μέχρι
και αέριο «νέον» μας προέκυψε.
Το νέο, υποτίθεται φέρνει μια υπόσχεση καλυτέρευσης. Οδηγεί προς αυτό που δεν έχουμε. Το νέο υλικό, ανθρώπινο
και μη, αποκαλείται και
«νέο αίμα». Δηλαδή καθαρό και αξιοποιήσιμο. Αίμα αναζωογόνησης.
Όλοι επιχειρηματολογούν για νέα μυαλά. Τα αντίθετα είναι «παλιά». Και τα παλιά θεωρούνται σκουριασμένα. Δεν είναι λίγοι όσοι μιλούν, σχεδιάζουν, υπόσχονται και εμπορεύονται νέες εξελίξεις.
Η αναζήτηση του νέου δεν οδηγεί οπωσδήποτε στην πρόοδο. Μας φέρνει και στο ρίσκο, ή στο λάθος.
Όμως «ο άνθρωπος φύσει ορέγεται
του ειδέναι», υποστηρίζει ο Αριστοτέλης. Δηλαδή ο άνθρωπος από τη φύση του θέλει να κατακτήσει νέες γνώσεις.
Να μάθει καινούρια
πράγματα.
Ένας άλλος σοφός, ο Σολομώντας προβάλλει δική
του άποψη. «Ανατέλλει ο ήλιος και δύει ο ήλιος και ουκ έστι πρόσφατον υπό τον ήλιον». Με άλλα λόγια μέρα μπαίνει και μέρα βγαίνει και τίποτα καινούριο
δεν παρουσιάζεται. Ανατολίτικη μοιρολατρία, ή παροδική βαρεμάρα; Μπορεί και απαίτηση
αλλαγής.
Το νέο,
θα το
δούμε ασφαλώς και σαν κάτι το
υποκειμενικό. Αυτό με το οποίο έρχομαι σε επαφή για πρώτη φορά εγώ, θεωρείται για μένα νέο. Για έναν άλλο, είναι γνωστό και ξεπερασμένο.
Σύμβολα ελπίδας, αισιοδοξίας και θαυμασμού οι νέοι. Όμως τι θα πει νέος και
πόσο διαρκεί η νεότητα; Σύμφωνα με τα νέα ήθη, ένας άνδρας μπορεί να το παίζει νέος, όσο διαρκεί η βιάγκρα. Μια γυναίκα μπορεί να νεάζει ανάλογα με το πόσα ξοδεύει στους αισθητικούς.
Υπάρχουν ασφαλώς και αποχρώσες ενδείξεις. Ο άνθρωπος όταν είναι
νέος έχει φιλοδοξίες. Όταν γεράσει έχει ανάγκες.
Σύμφωνα μ’ ένα δικό μου θεατρικό νούμερο, ο νέος έχει ελλείψεις και ο γέρος διαλείψεις. Ο νέος θέλει καταλήψεις και ο γέρος υπολήψεις.
Ο νέος έχει μέλλον.
Έτσι λέμε. Δε σημαίνει πως ο γέρος έχει οπωσδήποτε παρελθόν. Ούτε είναι δεδομένο
πως ο νέος θα δημιουργήσει μέλλον. Τι μέλλον μπορούν να έχουν στην Ελλάδα οι περισσότεροι νέοι; Να γί- νουν υπάλληλοι
Κινέζων καταστηματαρχών;
— Τι νέα; Καλά;
— Ούτε νέα, ούτε καλά.
Θα κλείσω αφού συμπληρώσω με κάτι πολύ γνωστό. Ακόμη και το νερό για να πουληθεί κάποτε, έπρεπε να νεάζει. «Ύδωρ το νεαρόν» διαλαλούσαν
οι υδατοπωλητές
(νερουλάδες) στο Βυζάντιο. Και από αυτό το νεαρό, προήλθε
το νερό. Έτσι μας είπαν οι γλωσσολόγοι.
