Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ από τον Σταμάτη Γαλάνη
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017
American IV – THE MAN COMES AROUND
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ: JOHNNIE CASH
ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ:
2002
«I hurt myself today – to see if I
still feel… I focus on the pain – the
only thing that’s real…» HURT, Johnnie Cash, 2002
 |
| ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ |
Μπήκε ο Απρίλιος γεμάτος μυρωδιές
και συναισθήματα. Οι κεραίες όλων μας ανοιχτές. Μπροστά ξεπροβάλει διακαώς το
θαύμα της φύσης. Το θαύμα της ζωής. Η κίνηση στα δικοτυλήδονα φύλλα, η
φωτοσύνθεση των αγγειόσπερμων φυτών. Η ζωή βρίσκει την υπέροχη πορεία της. Μας
θυμίζει ότι όλα γύρω μας γυρίζουν και κινούνται. Ο χρόνος, ο ουρανός και ο
άνθρωπος. Γύρω από τον ήλιο, γύρω από το φεγγάρι, που τέτοιες εποχές στέκεται
σαν ώριμο φρούτο στον ζοφερό ανοιξιάτικο βραδινό ουρανό. Είναι ο μήνας του
Πάθους του Χριστού, σκέφτομαι. Ένας μήνας ανάμνησης του πόνου και της θυσίας.
Ένας μήνας υπενθύμισης και εκτόνωσης. Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ, η ΕΛΠΙΔΑ, η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ – που
μας βρίσκει πολύ πιο ζωντανούς, από ότι θα μας αφήσει, αυτή εδώ η πλευρά. Πολύ
πιο λαμπερούς, πολύ πιο ελκυστικούς, πολύ πιο ελαφριούς. Λένε οι προφητείες, θα
μας βρει ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ. Θα μας βρει ΑΘΑΝΑΤΟΥΣ. Δεν είναι τίποτα τυχαίο, σωστά; Το
μήνυμα της μεταθανάτιας ζωής, βρίσκεται μέσα στα σπλάχνα του μήνα που εκφράζει,
απογειώνει και αποθεώνει την ίδια την ζωή. Αυτή είναι η Θεία Του ευλογία. Να
βλέπουμε να αναστένεται, όχι μονάχα ο άνθρωπος, αλλά ολάκερος ο κόσμος που τον
φιλοξενεί. Το ποτάμι ξεθωριάζει ασημένιο, αναβλύζει κατάφωρα το παγερό του
νερό. Περνά σίφωνας μέσα από την ψυχή μας. Καθαρίζει τα κρίματα του κόσμου, και
σαν το φρέσκο χιόνι λευκαίνει το πνεύμα μας. Πριν την τελική του εκτόνωση, μας
βρίσκει μέσα σε μία εκκλησία. Σε μια γωνιά, με ένα κερί στο χέρι. Σκοτάδι και
λύτρωση, ολίγα λεπτά μακριά. Ηρεμία και γαλήνη. Ψαλμός σε δυαδικό σιγόντο. Ένα κυανόχρωμο
σονέτο στον Παράδεισο. Και ακολουθεί, το κλάμα της Μητέρας. Μια γλυκιά άνοιξη
απλώνεται στις ευαίσθητες χορδές της. Περνάει ο καιρός μέσα από τον τάφο. Επιστροφή στην ύλη, στα πέρατα του κάτω
κόσμου, εκεί που πατήσαν τα σανδάλια Του. Και ύστερα μια ιαχή στον ουρανό. Το
σονέτο γίνεται Άρια. Η πέτρα του τάφου Του τρίζει, σιγοκουνιέται. Μόλις
ανοίξει, εκεί μπροστά στο κατώφλι, βρίσκεται Αυτός. Ναι, Αυτός που περιμένει η
ανθρώπινη αμφιβολία. Ναι. Της υπόσχεσης ο Υιός! Και μέσα στον τάφο της
μοναξιάς, μονάχα ένα σεντόνι γεμάτο άγιο μύρο. Ανέρχεται εις δεξιών του Πατρός.
Και το θείο δράμα και μελόδραμα, κάπου εκεί ολοκληρώνεται. Η δικαιοσύνη στους
ουρανούς αποκαθίσταται. Είναι ώρα προσευχής. Εξομολόγησης. Πίστης και κατάνυξης.
Είναι η ώρα του Εσταυρωμένου. Είναι η ώρα του Χριστού.
Ο Johnnie Cash πέρασε
στην άλλη πλευρά, κάποιες λίγες ημέρες πριν κυκλοφορήσει ο τελευταίος του
δίσκος, “American IV – The man comes around”. Μέσα σε αυτόν, βρήκε την
ευκαιρία να κάνει την δική του εξομολόγηση. Ίσως, η ψυχή του, να μην άντεχε να
φύγει βεβαρημένη, από μια ζωή γεμάτη από λαική καταξίωση, πάθη, ματαιότητα, μελοδράματα,
υπερβολές, απληστία, και λάθη. Είδε πολλά. Και όσο μεγάλωνε, τόσα περισσότερα
άφηνε πίσω μέσα στα χρόνια. Όπως όλοι μας. Κάποια στιγμή, ήταν ένα ακόμα μεγάλο ξύλο που αργοκαίει.
Έλαμψε, φώτισε τον κόσμο γύρω του. Η λάμψη και η ζεστασιά του μεγάλη. Κάποια
στιγμή ωστόσο, το ξύλο αυτό μίκρυνε. Χρόνο στο χρόνο. Σταμάτησε να λάμπει το
ίδιο, να καίει δυνατά, να ζεσταίνει. Και όπως και αυτός, έγινε στάχτη και
αποκαίδια. Η μουσική του ευρύτερα, και ειδικά αυτός εδώ ο δίσκος, ήταν το δικό
του αντίο σε αυτόν τον κόσμο. Ένα αντίο γεμάτο στοργή, μετάνοια, ενσυναίσθηση. Αιμοστάλακτη
οδύνη και μοναξιά.
Η οδύνη και η μοναξιά, είναι η
μόνιμη συντροφιά ενός καλλιτέχνη, σκέφτομαι. Αυτό συμβαίνει διότι ο καλλιτέχνης
πονάει, επειδή δεν πονάει κάποιος άλλος. Πονάει και για τον εαυτό του, πονάει
και για τον άλλο. Βλέπει αυτό που κάποιος άλλος προσπερνά. Και όταν αυτό λέγεται
ζημιά, πόνος, αδικία, τότε είναι, που πονά περισσότερο. Και τότε είναι που
εξωτερικεύει το εκρηκτικό και δημιουργικό του μανιφέστο. Εκεί βρίσκει το
επίκεντρο! Πυροβολά εξοργισμένα και διαλύει τον στόχο της αδιαφορίας. Ο Johnnie Cash ήταν
ένας άνθρωπος των άκρων. Παθιασμένος, εκρηκτικός. Ακόρεστος. Δεν χρειάζεται να
φανταστεί κανείς, ότι δεν τα δοκίμασε όλα. Το αντίθετο. Τα έκανε όλα στο maximum. Το μουσικό είδος που
υπηρέτησε ήταν η παραδοσιακή Αμερικάνικη folk/country μουσική. Μέσα σε αυτή εισχώρησε κατά καιρούς καιρούς κομμάτια από τα blues, την ελαφριά gospel, την pop soul, και την ένχορδη,
κιθαριστική Americana. Η
μπάσα φωνή του, γεμάτη θυμό, χρώμα και βάθος, ήταν το μεγάλο σημείο αναγνώρισιμότητας
του. Το στυλ και το sex-appeal του
επίσης. Ο τρόπος του με τις γυναίκες, ο τρόπος του με τα τραγούδια. Τα γεμάτα εκφραστικότητα
μάτια του. Σκληρά, αβυσσαλέα μάτια. Που διαπέρναγαν τον κάθε άνθρωπο που
βρισκόταν στην παρέα του. Ακόμα και γέρος άνθρωπος. Στο τελευταίο του σκαλί.
Αξιοπρεπής.
Ο δίσκος με έβαλε ξανά σε
σκέψεις. Όπως τότε. Πάνε χρόνια από την στιγμή που τον άκουσα για πρώτη φορά.
Ήμουν πολύ μικρότερος. Το videoclip του «HURT», με έκανε να σκεφτώ
και να δακρύσω. Είδα έναν παλαι-ποτέ αστέρα να έχει μετατραπεί σε ένα αδύναμο
και κοκαλλιάρη γεράκο. Με καμία δύναμη, καμία αξία. Ήταν ωστόσο έτσι? Όχι, δεν
ήταν. Είδα μέσα από ένα δάκρυ του, την αλήθεια. Είδα αυτό που και εκείνος είχε
δει. Όλα αρχίζουν, και όλα τελειώνουν μέσα σε αυτόν τον μικρό ολόγυμνο κόσμο,
και το ταξίδι μας σε αυτόν, άλλο τόσο μικρό και μάταιο. Σαν αστραπή μέσα στην
νύχτα ενός βροχερού ουρανού. Ήμουν τόσο μικρός, και εκείνος τόσο μεγάλος. Η
δική μου ζωή στην αφετηρία της, εκείνου, στην αυλαία της. Διάβασα τους στίχους
του τραγουδιού. Έμαθα ότι δεν ήταν δικό του. Κατάλαβα όμως αμέσως ότι το είχε
κάνει δικό του. Το είχε πει από τα μέσα του. Ανατρίχιασα. Μπήκα σε απονύκτερες
μελοδραματικές σκέψεις.
«What
have I become, my sweetest friend? Everyone I know goes away in the end! And
you could have it all, my EMPIRE of DIRT… I will let you down, I will make you
HURT…»
«Μπορείς να τα πάρεις ΟΛΑ.. Την αυτοκρατορία
της βρωμιάς μου!» Συγκλονίστηκα! Μια προσευχή του, στον δημιουργό. Σε Αυτόν,
που κάθε μας λεπτό ανήκει. Η ώρα της φυγής μας, είναι μια δύσκολη ώρα.
Ιδιαίτερα όταν δεν είσαι έτοιμος. Πότε είσαι όμως έτοιμος αναρωτιέμαι. Μάλλον
όταν, δεν έχει μείνει κάτι κακό μέσα σου. Αν φύγεις γεμάτος από καλές πράξεις.
Γεμάτος από ότι καλώς δημιούργησες. Όταν φύγεις, έχοντας αφήσει την
«αυτοκρατορία» του ψεύδους σου πίσω. Την αυτοκρατορία της λάσπης, της αμαρτίας,
της κακίας σου, πίσω. Εδώ, σε αυτόν τον χωμάτινο τόπο. Στον επόμενο, αυτά δεν
θα χωράνε. Διότι, στον επόμενο, δεν υπάρχει ύλη. Δεν υπάρχει διάσταση. Δεν
υπάρχει ιδιοκτησία. Και φυσικά, δεν υπάρχει πόνος.
Ο δίσκος ξεκινάει ωστόσο δυνατά!
Αποκαλυπτικά. «THE MAN COMES AROUND» Χορία από την Αποκάλυψη εμφανίζονται
απάνω στις σκιώδης ράχες του βινυλίου. Η ιστορία ξεδιπλώνεται. «Άκου τις τρομπέτες, άκου τους αυλιτές –
Χιλιάδες άγγελοι ψέλνουν. Οι μάζες παρελαύνουν μπροστά στον τυμπανιστή! Φωνές
ακούγονται, φωνές κλαίνε – κάποιοι γιεννούνται, κάποιοι πεθαίνουν. Το Άλφα και
το Ωμέγα, του Βασιλείου που έρχεται»! Ισχυρή δήλωση, η αλήθεια. Η κιθάρα
στον αλάνθαστο μετρονόμο. Ορισμένες αλλαγές στις συγχορδίες της. Κρατάει τα
πράγματα απλά. Και όσο πιο απλά είναι, τόσο και πιο βαθύ το Rock n Roll. Η φωνή του Cash, αγγίζει και γαργαλάει
ηδονικά με ένα τριαντάφυλλο τον ουρανό. Και ο ίδιος ο ερμηνευτής ενσαρκώνει τον
σοφό Γέροντα. Το τέλος του κόσμου, όπως και το φαντάστηκε ο δημιουργός, άμεσο,
μόλις 4.26 λεπτά…
Λίγο πιο κάτω συναντάμε την ίσως
πιο αληθινά σπαρακτική ερμηνεία του. Στο τραγούδι «FIRST TIME I EVER SAW YOUR FACE». Τραγουδά
γλυκόηχα στην αγαπητή του σύντροφο, που τον είχε αφήσει πίσω κάποια χρόνια πριν.
«Πρώτη φορά που σε φίλησα, ένιωσα την Γη
να κουνιέται μέσα στα χέρια μου»… Το πιάνο, τύπου Hammond, σιγοτρίζει απάνω στον ορίζοντα.
Σκέφτομαι μαζί του, ένα καστανό πορτοκαλί τοπίο στον ορίζοντα. Ταξιδεύω στα
λατρεμένα φαράγγια της Utah,
στο Grand Canyon.
Εκεί, με την δικιά μου σύντροφο στα χέρια. Να έχουμε πάρει μια Chevy, και να αεροπορεύουμε
ολόχαροι στο route 66. Και
σε κάθε μας γοργόφτερο φιλί, η Γη να κουνιέται μέσα στα χέρια μας. Τον
ευχαριστώ για το στιγμιαίο όνειρο. Και ύστερα από αυτό, αγγίζω το επόμενο.
Γίνομαι, ο προσωπικός Ιησούς της! «Κάποιους
που ακούει τις προσευχές της, κάποιος που νοιάζεται, κάποιος που είναι πάντα
εκεί. Reach out and touch Faith», λοιπόν, που αλλού, μέσα στο «PERSONAL JESUS», πασίγνωστο άσμα των Depeche Mode, μια ακόμα ερμηνεία που
ταύτισε τον Johnny Cash με αυτό. Ύστερα κοιτώ τον αγαπημένο μου πίνακα στον τοίχο.
Τον είχα αγοράσει σε μια παραλία, στην Χαλκιδική. Ο Ιησούς, στην πιο αδύναμη Του
στιγμή. Μέσα στον κήπο της Γεσθημανής. Κάτω από το βλοσυρό φεγγάρι.
Προσευχόμενος και φοβισμένος. Δείχνει το αιώνιο παράδειγμα προς τον υιό του.
Τον τρόπο, την κατάνυξη. Το πάτημα του φιδιού, την ελπίδα της επόμενης ημέρας. Αυτός
είναι ο προσωπικός Ιησούς του καθενός.
Ακόμα μια μελιστάλακτη
εξομολόγηση βρίσκεται ανάμεσα στα στιχάκια του «I HUNG MY HEAD». Και
πόσο όμορφη μουσική συνέπεια σε αυτή, επίσης. Μια ιστορία για κάποιον που
βρίσκεται στο λάθος μέρος την λάθος στιγμή, που χωρίς να φταίει βρίσκεται μέσα
στο κυκλωνα μιας δύσκολης κατάστασης. Στην αρχή έρχεται συνήθως η απόγνωση του,
η φυγή από τον τόπο του εγκλήματος, από το λάθος. Ο ανθρώπινος τρόμος, για το
τίμημα που οφείλει να πληρωθεί. Ύστερα η μετάνοια, η ανθρωπιά. Ζητά δικαίωμα
στην συνχώρεση. Αποζητά την κάθαρση μέσω από το ίδιο σκληρό τίμημα. Με
λεβεντιά, ηρωισμό.
Στο τέλος, απολαμβάνουμε ένα folk βαλσάκι.
Ένα ταξιδάκι ακόμα, ίσως το τελευταίο, μέσα στον μεθυσμένο Αμερικάνικο
Αυγουστιάτικο ουρανό. Ναι, «WE WILL MEET AGAIN». Θα βρεθούμε ξανά, στην άλλη
πλευρά. Αν ζήσαμε μαζί, στο μυαλό η στην πράξη, ανάμεσα σε στιγμές, σε λάθη, σε
γωνιές, και κάτω από τα πέπλα και τις σκιές. Ανάμεσα από τις νότες, μέσα από
τις βροχές. Σε αναμνήσεις νοσταλγικές, και σε παραλίες εξοτικές. Σε παλιές
φωτογραφίες, και αλληγορικές παραβολές. Ας χορέψουμε μαζί αγάπη μου. Ο ένας με
τον άλλο, μεταξύ μας, εχθροί και φίλοι, αν αφαιρέσεις την ετικέτα στο κούτελο,
και την διαφωνία μας, στο τέλος, αυτό που μένει πάντα είναι το ίδιο υλικό.
Σάρκα, οστά και πράξεις. Ο άνθρωπος, οι σκέψεις και ο σκοπός του. Ας χορέψουμε!
Ας τσιμπήσουμε λίγο στοργικά το χέρι μας, το χέρι του άλλου. Ας εξετάσουμε, αν
ακόμα νιώθουμε… Και όλοι μαζί, προχωρόντας στο κοντινό και σκοτεινό ανυποψίαστο
υπερπέραν, ένα είναι σίγουρο, στον θάνατο, ΟΛΟΙ θα βρούμε την ισότητα.
Σε ευχαριστώ φίλε μου, που μέσα
από ένα τόσο μοναδικό δίσκο, με έκανες να τα σκεφτώ όλα αυτά. Ελπίζω να δώσει
την ίδια θαλπωρή σε εσάς και τις καρδιές σας.
ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ – ΚΑΛΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ – ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ
ΑΓΑΠΑΤΕ ΟΣΟ ΣΑΣ ΤΟ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΝ ΤΑ ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ – ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2017
