Ο Απρίλιος ή Απρίλης είναι ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Ημερολόγιο και περιλαμβάνει 30 ημέρες. Ετυμολογείται από το λατινικό Aprillis, από το ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η άνοιξη.
Ο Απρίλιος, μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες και από τότε 30. Το 65 μ.Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο, σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του Σενέκας, που τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό.
Ο ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Πολλές ήταν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων, οι οποίες ήταν αφιερωμένες σε διάφορους Θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη (τα Μεγαλήσια, από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, της Flora.
Πολλές ήταν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων, οι οποίες ήταν αφιερωμένες σε διάφορους Θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στην Κυβέλη (τα Μεγαλήσια, από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, της Flora.
Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα αυτό και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες και Λαμπριάτης, από την συμπτωματικά μεγάλη θρησκευτική γιορτή που τελείται συνήθως, το μήνα αυτό. Ο Απρίλιος και ο Μάιος θεωρούνται οι βασικοί μήνες των λουλουδιών κι από ‘κει προήλθε και η ονομασία Απριλομάης: «Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα». Χάρη στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του, ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές, αλλά κι από το λαό μας: «Έστησ’ ο έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον άρωτα χορεύουν και γελούνε». Η ενασχόληση, επίσης, του λαού μας με τη γεωργία, μας έχει κληροδοτήσει και πολλές άλλες παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνον το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».
Σ’ άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλης αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης), επειδή το μήνα αυτό τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και τιναχτοκοφινίτης, επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, γρίλλης, τιναχτοκοφινίτης». Αναφέρεται επίσης και ως Αϊ-Γεωργίτης, λόγω της γιορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες. Οι κτηνοτρόφοι και οι Σαρακατσάνοι θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, στα παραμύθια και στα τραγούδια, συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας.
ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ
Η «Πρωταπριλιά», με τα αθώα ψέματά της, είναι ένα πανευρωπαϊκό έθιμο. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε, συνήθιζαν την πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά, με άδεια χέρια κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως το: «Έλα να πούμε ψέματα, ένα σακί γιομάτο φόρτωσα ένα μπόντικα, σαράντα κολοκύθια κι απάνου στα καπούλια του, ένα σακί ρεβύθια».
*Το εικαστικό είναι έργο (Αμμογραφίες) του Κώστα Ευαγγελάτου -ημερολόγιο 2016
