Το τελευταίο άρθρο μας για το 2015 που φεύγει του Δ. Κυριακαράκου

Άγιος Βασίλης, ο ηγέτης της συλλογικής μας συνείδησης

Του Δημήτρη Π. Κυριακαράκου*

(Tελευταία δημοσίευση για το 2015 που φεύγει του εκλεκτού φίλου μας και συνεργάτη Δημήτρη Κυριακαράκου. ...Πολύτιμες γνωμικές ψηφίδες, φως ιλαρόν, ιδεών στο σκοτάδι που μας τυλίγει δίκην βομβυκίου.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ -ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Δημήτρης Ζάχος)

Ο δικός μας Άγιος Βασίλης ουδεμία «συγγένεια» έχει με την καρικατούρα εμπορικής προώθησης του «Αγγλοσάξωνα» Santa Claus που επινόησε το εταιρικό «start up» της δεκαετίας του ’20 γνωστό σε όλους μας με το registered trademark ‘Coca Cola’. Η ομώνυμη πολυεθνική με έδρα την Άτλαντα της Πολιτείας Τζώρτζια, στο Νότο των Η.Π.Α., δημιούργησε  και δια της καρικατούρας αυτής προώθησε το παγκοσμίου φήμης ανθρακούχο soft drink την εποχή της ποτοαπαγόρευσης ως γευστική «καινοτομία» η οποία, υποκαθιστώντας το απαγορευμένο αλκοόλ, θα συνέβαλλε ουσιαστικά στο να διατηρηθεί ζωντανή η ανά τη βόρεια Αμερική πληγείσα «βιομηχανία» της μαζικής διασκέδασης (βλ. night clubs). Επίσης, ουδεμία «συγγένεια» έχει με τη σκανδιναυϊκή, φανταστική εκδοχή του Άγιου Βασίλη του εκ Φιλανδίας ορμώμενου που έχει προφανείς αναφορές στις παγανιστικές δοξασίες των Βαράγγιων Εθνών (των γνωστών μας Vikings) ή με τη ρωσική φολκλορική εκδοχή  του Πατέρα Πάγου που (επαν)εμφανίστηκε στην μετά σοβιετική 

Ο δικός μας Άγιος Βασίλης δεν είναι fiction ή cartoon hero αλλά ιστορική προσωπικότητα του βυζαντινού Ορθόδοξου Ελληνισμού. Έζησε και έδρασε τον 4^ο μ.Χ. αιώνα στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, στη Ν.Α. Μικρά Ασία. Η δράση του απόκτησε διαστάσεις θρύλου με δύο ιστορικές εκδοχές.

Η μία εκδοχή τον θέλει να ήταν ένας εκ των τριών Ιεραρχών, ο Μέγας Βασίλειος, ο σπουδαίος διανοούμενος και ακτιβιστής επίσκοπος Καππαδοκίας. Δια των δυναμικών, αντιεξουσιαστικών του παρεμβάσεων εμπόδιζε τον έπαρχο της Καππαδοκίας να επιβάλλει την δυσβάστακτη φορολογική πολιτική του δια της οποίας ενίοτε εξωθούσε τους κατοίκους να προτείνουν ακόμα και τα πολύτιμα  τιμαλφή τους προς εξόφληση των φόρων. Σε μία περίσταση ορόσημο για τη δράσης του, ο Βασίλειος ανέκτησε από τον έπαρχο τα τιμαλφή και για να αποφευχθούν τυχόν αδικίες κατά την επιστροφή τους στους νόμιμους κατόχους ζήτησε από τους πιστούς να ζυμώσουν πίτες για να τα βάλει μέσα στο ζυμάρι. Στη συνέχεια,  διένημε τις πίτες στα νοικοκυριά με αποτέλεσμα κάθε νοικοκυριό, ως εκ θαύματος, να βρει στην πίτα του τα  τιμαλφή που του ανήκαν.

Η έτερη εκδοχή τον θέλει να ήταν ο ίδιος έπαρχος της Καππαδοκίας. Στα πλαίσια επισταμένης και πολυδιαρκούς πολιορκίας από βαρβαρικά φύλα η επαρχία αποκλείστηκε από κάθε δυνατότητα επικοινωνίας με την Πόλη και, κατά συνέπεια, από κάθε δυνατότητα λήψης στρατιωτικών ενισχύσεων, δεδομένης και της μεγάλης χιλιομετρικής απόστασης και της δύσκολης εδαφικής μορφολογίας μεταξύ Καππαδοκίας και Πόλης. Ο Άγιος Βασίλης, έχοντας συνειδητοποιήσει πως η επαρχία θα κατέρρεε, άνοιξε το θησαυροφυλάκιο, πήρε τα αποθέματα σε χρυσά φλουριά και ζήτησε από κάθε νοικοκυρά να ζυμώσει μια πίτα. Μέσα στο ζυμάρι κάθε πίτας έκρυψε τα χρυσά φλουριά και με τον τρόπο αυτό διένημε τα αποθέματα του θησαυροφυλακίου σε κάθε οικογένεια της επαρχίας. Κατόπιν αυτού, οργάνωσε την

-1-

ασφαλή έξοδο των αμάχων. Έτσι πέτυχε και ο χρυσός να μην πέσει στα χέρια των βαρβάρων και κάθε οικογένεια να μπορέσει με το χρυσό που είχε στη διάθεσης της να δημιουργήσει ένα νέο νοικοκυριό σε ασφαλές έδαφος της Αυτοκρατορίας.

Πολύ πιθανό οι δύο ιστορίες να αφορούν δύο διαφορετικές προσωπικότητες που έδρασαν στον ίδιο τόπο, σε διαφορετική χρονική περίοδο, αλλά αμφότερες με μεγαλειώδες  κοινωνικό πρόσημο που  είχε ως αποτέλεσμα την αγιοποίηση τους.

Σε μία εποχή κατά την οποία το κράτος και η Εκκλησια ήταν αλληλένδετες θεσμικές οντότητες ταγμένες στο έργο της  διατήρησης της κοινωνικής συνοχής (όταν φυσικά

λειτουργούσαν συνετά) αναμεταξύ διαφορετικών, πλην ομόδοξων λαών της Αυτοκρατορίας, η αγιοποίηση ήταν μία πρώιμη μορφή παλλαϊκής νομιμοποίησης, σηματοδοτούσε το σεβασμό των θεσμών στο φρόνημα μίας κοινωνικής βάσης που ένιωθε ευγνωμοσύνη για τον εντόπιο αγωνιστή της. Όταν η αγιοποίηση άρχισε να πραγματοποιείται «με μέσο» και να προωθείται από την ίδια την εξουσία για να ποδηγετείται η μαζική συνειδήση μέσω εκλεκτών «παιδιών του (αυλικού) σωλήνα»,  η αρχή του τέλους για το Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος είχε γίνει.

  

   Σε κάθε περίπτωση, την Πρωτοχρονιά εμείς οι (δοκιμαζόμενοι) Έλληνες, πιστοί και άθεοι, γιορτάζουμε τον αγωνιστή της αυταπάρνησης, της συντροφικότητας, της κοινωνικής πάλης και όχι κάποια καρικατούρα του global marketing. Για εμάς τους Έλληνες και για τα παιδιά μας ο Άγιος Βασίλης δεν είναι ο παραμυθένιος  επισκέπτης της καμινάδας, που έρχεται από το Βόρειο Πόλο, είναι ο πραγματικός  επισκέπτης της ψυχής μας και της συλλογικής μας συνείδησης ο οποίος κάθε πρώτη του χρόνου έρχεται από την Καισάρεια  για να μας καλοκαρδίσει χωρίς να κάνει διακρίσεις μεταξύ του ποιος εξ ημών υπήρξε καλό παιδί ή όχι κατά το απελθόν έτος.

Ο δικός μας  Άγιος Βασίλης δεν διακατέχεται από προτεσταντικά τιμωρητικά σύνδρομα. Είναι μεγαλόθυμος, τα δώρα τη χαράς και της αισιοδοξίας τα διαχέει σε όλη την οικουμένη.

Καλή μας χρονιά λοιπόν με την ευχή να φανούμε αντάξιοι του μεγαλείου του!!!