ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΜΑΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Πολλές φορές σοκαριζόμαστε, διαβάζοντας στις ειδήσεις για ένα ειδεχθές έγκλημα, όπως για μια μάνα που δολοφονεί το γιο της για χάρη του εραστή και λέμε πως μόνο στην εποχή μας συμβαίνουν αυτά. Έχουμε την τάση να εξωραΐζουμε παλιότερες εποχές, όμως τέτοια εγκλήματα συναντάμε και στο μακρινό παρελθόν.
Σε πολλά δημοτικά τραγούδια περιγράφονται εγκλήματα, που έχουν διαπραχθεί με απίστευτη ωμότητα και κακία. Ας δούμε δυο παραδείγματα:
Στην παραλογή «Την τρίτη φαρμακώθη», η πεθερά που φιλοξενεί το νιόπαντρο ζευγάρι σχεδιάζει να δηλητηριάσει τη νύφη και διατάζει τον μάγειρα:
Μάγερα, που μαγέρεψες πολλά φαγιά του γάμου, μαγέρεψε της νύφης μου τριών φιδιών κεφάλια, της όχεντρας και της γαλιάς και της μονομερίδας.
Στη συνέχεια πείθει τη νύφη να φάει και πετυχαίνει το σκοπό της:
Για πάρε, νύφη, μια μπουκιά, για πάρε, νύφη, δύο. Απλώνει μια κι απλώνει δυο, την τρίτη φαρμακώθη.­[1]
Στην παραλογή «Η μάνα η φόνισσα», πάλι, ο γιος πιάνει τη μάνα του επ’ αυτοφώρω με τον εραστή της και της λέει ότι θα τη μαρτυρήσει στον άντρα της. Η μητέρα βρίζει το γιο και, όταν βλέπει ότι εκείνος επιμένει, τον παραπλανεί και τον σκοτώνει:
Το χάιδεψε το πλάνεψε, στην κάμαρα το βάνει. Χρυσό χατζάρι ετράβηξε κόβει τον Κωνσταντάκη.[2]
Πώς όμως αντιμετωπίζονται τα ειδεχθή εγκλήματα στα δημοτικά τραγούδια; Ο ανώνυμος ποιητής επιθυμεί την κάθαρση και οι ήρωες των δημοτικών τραγουδιών παίρνουν το νόμο στα χέρια τους και αποδίδουν δικαιοσύνη κατά το δοκούν, έτσι ώστε να ικανοποιηθεί το κοινό αίσθημα. Στην παραλογή «Η μάνα η φόνισσα» που είδαμε πιο πάνω, η παιδοκτόνος μαγειρεύει το συκώτι του παιδιού της και προσπαθεί να ταΐσει τον άντρα της με αυτό. Με μια μοναδική προσωποποίηση και μια περιγραφή που θα τη ζήλευαν επώνυμοι συγγραφείς της φανταστικής λογοτεχνίας, το συκώτι μαρτυρά στον πατέρα το έγκλημα της μάνας. Η αντίδραση εκείνου τότε είναι άμεση και περιγράφεται σε ένα μόνο στίχο, που κλείνει και την παραλογή: 
Και το σπαθί του ετράβηξε, της κόβει το κεφάλι. 
Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που δεν έχουμε τον εγκληματία μόνο ως φυσικό, αλλά και ως ηθικό αυτουργό - στα δημοτικά τραγούδια υπάρχουν αρκετές αναφορές. Για παράδειγμα, στο δημοτικό τραγούδι: «Τ’ αγαπημένα αδέρφια κι η κακιά γυναίκα» υπάρχει δόλος από μέρους μιας γυναίκας, που βάζει δυο αδέρφια να σκοτωθούν. Για να δεχθεί την πρόταση  γάμου βάζει τον ερωτευμένο μαζί της άντρα να σκοτώσει τον αδερφό του και του εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο θα τα καταφέρει:
-Εσάς ο θιός σας έδωσεν αμπέλια και χωράφια,  σύρτε να τα μοιράσετε τ’ αμπελοχώραφά σας·  από τις άκρες δόσε του κι από τα παλιοπύργια,  κι όθε βρουκλά και καρπερά στο μέρος το δικό σου,  κι όθε άκρη και περίτραφος στο μέρος το δικό του,  κι εκείνος είν’ αράθυμος, ρίξε και σκότωσέ τον­­­­­.­­­­­­­­[3]­­­­
Πέρα λοιπόν από τις όμορφες περιγραφές­­­­­­, τα κατορθώματα των γενναίων ηρώων και ηρωίδων του δημοτικού τραγουδιού, ο ανώνυμος ποιητής αναγνωρίζει το έγκλημα, το περιγράφει και, ανάλογα με την περίπτωση, έχουμε και την τελική κάθαρση.

Θεοχάρης Παπαδόπουλος