Παγκόσμια οικονομική κρίση: Η αχίλλειος πτέρνα του πολιτισμού
Σε μια εποχή ραγδαίων κοινωνικών και περιβαλλοντικών αλλαγών, o πολιτισμός παρέχει δυνατότητες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ενός ολοένα και πιο σύνθετου κόσμου, μέσω του ρόλου του στην ανάπτυξη του ανθρώπου, καθώς επίσης ως πηγή γνώσης, ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και ως σύμβολο σταθερότητας και εννοιών.
Η Ελληνική κρίση χρέους καθώς και των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών προκλήθηκε από την έλευση της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης το 2008.
Μία «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» (Μάιος 2010) και το «Μνημόνιο» υπογράφηκαν μεταξύ της Ελλάδας, των χωρών της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με προϋπόθεση την εφαρμογή αυστηρών μέτρων λιτότητας.
Η οικονομική αναταραχή έχει καταστροφικές συνέπειες για την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Πολιτισμού έχει περικοπεί κατά 50% τα τελευταία 3 χρόνια. Η Ελλάδα έχει 210 αρχαιολογικά μουσεία, 250 οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους και 19.000 κηρυγμένα μνημεία και χώρους.
Σαν αποτέλεσμα, ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων στον τομέα του πολιτισμού έχει απολυθεί. Οι κρατικές υπηρεσίες αδυνατούν να υλοποιήσουν προγράμματα που αφορούν στην αποτελεσματική προστασία, συντήρηση και ανάδειξη των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων. Η έρευνα και οι ανασκαφές εγκαταλείφθηκαν. Μουσεία είναι κλειστά ή υπολειτουργούν λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού. Οι παράνομες ανασκαφές, οι λεηλασίες και η παράνομη διακίνηση της πολιτιστικής κληρονομιάς αυξήθηκαν κατά 25% την τελευταία τριετία.
Το «Μνημόνιο» περιλαμβάνει διατάξεις που αφορούν στην ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας, Οργανισμών και επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδας και τον ισχύοντα Αρχαιολογικό Νόμο, η αρχαιολογική κινητή και ακίνητη κληρονομιά θεωρείται εθνική περιουσία που ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση της δημόσιας περιουσίας επηρεάζει δραματικά αυτή την κληρονομιά και αποδυναμώσει την προστασία και διατήρησή της λόγω έλλειψης των αναγκαίων κονδυλίων.
Στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει μία μοναδική αποστολή και εμπειρία στο να προάγει τον πολιτισμό ως κινητήρια δύναμη για την ειρήνη και την αειφόρο ανάπτυξη σύμφωνα με τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας και το Πρόγραμμα των Ο.Η.Ε. για την ανάπτυξη μετά το 2015.
Οι Συμβάσεις της ΟΥΝΕΣΚΟ για τον πολιτισμό αποτελούν μία μοναδική παγκόσμια βάση για διεθνή συνεργασία και συνιστούν ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης βασισμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις κοινές αξίες. Αυτές οι διεθνείς συμβάσεις στοχεύουν στην προστασία και διαφύλαξη της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, της άυλης κληρονομιάς, των μουσειακών συλλογών και στην υποστήριξη της δημιουργικότητας και της καινοτομίας. Κάθε Κράτος - Μέλος αναλαμβάνει την υποχρέωση να λάβει τα κατάλληλα νομικά, επιστημονικά και οικονομικά μέτρα που είναι αναγκαία για την προστασία, την διατήρηση και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η πολιτική των αυστηρών περικοπών που επηρεάζει τους προϋπολογισμούς για τον πολιτισμό στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες δεν συνάδει με τις σχετικές συμβάσεις της ΟΥΝΕΣΚΟ. Για παράδειγμα, τα Κράτη - Μέλη στη σύμβαση για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας της πολιτιστικής έκφρασης (2005), θα διατυπώσουν και θα εφαρμόσουν πολιτιστικές πολιτικές που περιλαμβάνουν κυρίως «μέτρα που αφορούν στη χορήγηση δημόσιας οικονομικής βοήθειας» και στη «δημιουργία και την υποστήριξη την ιδρυμάτων του δημόσιου τομέα». (Άρθρο 6.2).Η εφαρμογή αυτών των Συμβάσεων χωρίς ανάληψη οικονομικής δράσης ή εμπλοκής από την πλευρά των φορέων του δημοσίου, είναι αδύνατη αν δεν ενισχυθεί από αντίστοιχες πρακτικές.
Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση δεν μπορεί να εκληφθεί ως δικαιολογία για περικοπές στον πολιτισμό. Ένα ποικίλο και παραγωγικό πολιτιστικό περιβάλλον δύναται να συνεισφέρει με απτά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των σημερινών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις, η κοινωνία των πολιτών και οι οικονομικοί παράγοντες.
Η προστασία, η διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αυτό που ενδιαφέρει τη Διεθνή Κοινότητα και θα πρέπει να θεωρείται ως μια ηθική υποχρέωση όλων των ανθρώπων.
